Η ουσία είναι σ’ αυτό που δεν φαίνεται, στο …αλάτι και στην…κανέλα
Πως ν’ ανακαλύψεις κάτι που δεν φαίνεται ; Συνήθως αυτά που δεν φαίνονται, που παίζουν ωστόσο σημαντικό ρόλο στην ζωή μας, χρειάζεται να τ’ ανακαλύψουμε, είναι αντικείμενο της επιστήμης.
Εξ αντικειμένου οι επιστήμονες , άνθρωποι μορφωμένοι , ειδικευμένοι, ξεχωριστοί έχουν αυτόν τον τιμητικό τίτλο.
Όμως οι άνθρωποι ,εκτός από τις επιστημονικές έρευνες και ανακαλύψεις έχουν ανάγκη ν’ ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, τα αισθήματά τους , τις ιδέες τους , τις επιλογές τους , τις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους , με την εκάστοτε πολιτική, στρατιωτική, θρησκευτική και κάθε μορφής εξουσία.
Η ίδια η ζωή από τη γέννησή της αναδείχνει τον κυρίαρχο ρόλο των αισθημάτων στους ανθρώπους, αισθήματα που διαμορφώνονται ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης της κάθε ιστορικής εποχής.
Στην ταινία μας , την δοσμένη εποχή που εξελίσσονται τα γεγονότα, με την συγκεκριμένη κοινότητα των Ελλήνων της Πόλης να έχουν δώσει αισθήματα και κοινωνικές προεκτάσεις σε κάτι απολύτως υλικό, στο … φαγητό. Εντελώς φυσικά συνυπάρχουν η αστρονομία με την γαστρονομία, το φυσικό ρεύομαι με το μεταφυσικό ονειρεύομαι, ο καυτός ήλιος με το καυτό πιπέρι που πάει παντού, η Αφροδίτη πλανήτης, θεά, κανέλα, το αλάτι της γης.
Η διαβίωση με τέτοια αισθησιακή, αισθηματική, ιδεολογική, επιστημονική, διαλεκτική ενότητα, που στο κέντρο του ενδιαφέροντος είναι ο άνθρωπος και οι απολαύσεις του, που οι κυρίαρχες αντιθέσεις υπάρχουν στην δόση της κανέλας, στο κρύψιμο του σκόρδου, στον τρόπο του αλατίσματος φαντάζει ιδανική. Όμως το έχουμε ξαναπεί τα φαινόμενα απατούν. Το ιδανικό, όπως το καταλαβαίνει ο καθένας μας και ο σκηνοθέτης μέσω των ηθοποιών του συμβαίνει μόνο στην αρχή της ταινίας και πιθανόν στα οράματα κάποιων που ονειρεύονται την προχωρημένη κομμουνιστική κοινωνία, όπου έχουν εξαλειφθεί οι βασικές ταξικές αντιθέσεις και ο ανταγωνισμός υπάρχει στην μαγειρική, στην ποίηση, στον χορό, στην μουσική.
Η τέχνη, συγκεκριμένα ο κινηματογράφος και πιο σθγκεκριμένα η ταινία μας, μας περνάει από το ονειρικό στο πραγματικό. Μας υπενθυμίζει, όχι ότι το ξεχνάμε, ότι στην ζωή συνυπάρχουν η πολιτική και οι πολιτικοί, οι ασφαλίτες , ο στρατός , τα τάνκς, ο φασισμός και πάνω που μας άνοιξε η όρεξη και τρέχανε τα σάλια μας έχουμε το Κυπριακό, τις απελάσεις των Ελλήνων από την Πόλη, την 21η Απριλίου.
Η ζωή τα χωράει όλα, ανθρώπινα και απάνθρωπα, που τελικά όλα είναι ανθρώπινα. Η μαμά Ελλάς, χώρα υποδοχής μεταναστών από την αρχαιότητα έως σήμερα φροντίζει για τον εξελληνισμό των ξένων από την «Τουρκία» και μάλιστα εν μέσω του φασιστικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967. Η βλακεία του φασισμού αντιμέτωπη με την ποίηση , τα όνειρα , τα αισθήματα που απορρέουν από τις γεύσεις, τις μυρωδιές του σκόρδου , του αλατοπίπερου, της κανέλας. Ποιός θα κερδίσει ;
Ο μικρός Φάνης, μοναχικός αντάρτης αρνείται να συμβιβαστεί .
Στο σχολείο μαγειρεύει στα κορίτσια και δεν παίζει μπάλα με τ’ αγόρια, του κλειδώνουν την κουζίνα στο σπίτι, κάνει κατάληψη στο μπάνιο για να στεγάσει τα όνειρά του, το μαγείρεμα , τον παππού και την πρώτη του αγάπη την Αιμέ, τον βάζουν στους προσκόπους να γίνει καλός Έλληνας, καταφεύγει στην κουζίνα του μπουρδέλου, που μαζί με την βιολογική του ικανοποίηση βρίσκει και ειλικρινή επικοινωνία, χάρισμα άλλωστε των ανθρώπων του περιθωρίου.
Αναγκαστικά λοιπόν, δηλαδή με την βία, εισβάλλει η νέα εποχή των επαναπατρισμένων ηρώων μας , που είναι γραμμένο τους , παντού να είναι ξένοι.
Η ανάμνηση της έκρηξης της χύτρας ταχύτητας συνοδεύει την έκρηξη της επιθυμίας για απόδραση στο παρελθόν, για να συμπληρωθούν στο παζλ τα κενά κομμάτια των ανολοκλήρωτων επιθυμιών.
Ο παππούς είναι το σύμβολο ολόκληρης εποχής, υπερήληκας πλέον είναι στα τελευταία του, η Αιμέ σύμβολο του πρώτου ερωτικού σκιρτήματος παραμένει μαγική εικόνα φυλαγμένη καλά στην παιδική αλληλογραφία και στα παιδικά όνειρα που μας ακολουθάνε ως τον τάφο μας.Υπάρχουν λοιπόν δύο πολύ σοβαροί λόγοι για να γίνει το άλμα στην ουτοπία, η επιστροφή στον παιδικό παράδεισο.
Οι παππούδες , εκφραστές της εποχής τους σε κάθε εποχή, κάτι μεταξύ θεού ή ήρωα στα μάτια των εγγονιών έρχονται και παρέρχονται μαζί με τις παραδόσεις και τα παραμύθια τους, γεννιούνται και πεθαίνουν. Κάθε τέλος εποχής παραδίδεται η σκυτάλη στους νέους για να συνεχίσουν τον αγώνα που έμεινε στη μέση. Ο παππούς στην ταινία μας, ενώ τερματίζει τον δικό του αγώνα , πάνω στο νήμα του παραδίδει την σκυτάλη στον εγγονό. Βρισκόμενος σε κώμα, ανήμπορος να μιλήσει, με τα τρία δάχτυλα του χεριού τρίβει αλάτι, δηλαδή ζωή.
Η ποίηση σε όλη της την μεγαλοπρέπεια, τα αισθήματα σε ένταση, ο καλός κινηματογράφος αποδίδει τόσα νοήματα, μηνύματα, ιδεολογίες σε μιά σκηνή λίγων δευτερολέπτων, ένα γεροντικό χέρι, τρία ετοιμοθάνατα δάχτυλα να τρίβουν αλάτι, παρακαταθήκη αντίστασης και αγώνα υπεράσπισης της ζωής.
Ας πάρουν λοιπόν το μήνυμα όσοι καμώνονται πως είναι τάχα υπέρ των παραδόσεων και του εκσυγχρονισμού, αλλά το μόνο που κάνουν είναι να χώνονται όλο και βαθύτερα στον λάκκο των fast food, των γεύσεων, των ιδεών,των τεχνών που ο αισθησιασμός τους ολοκληρώνεται μ’ ένα αυτικίνητο, ένα σπίτι, ένα ρόμποκοπ, ζωή matrix, δηλαδή εικονική.
Το μήνυμα το πήρε ο Φάνης, τώρα τί έκανε για να υπερασπίσει την ζωή πέρα από την Αστρονομία είναι αλλουνού σκηνοθέτη ταινία.
Εν προκειμένω, μετά την κηδεία και το αλάτι του παππού αναζήτησε κανέλα, δηλαδή Αιμέ. Σύμφωνα με την θεωρία του παππού, αλάτι και κανέλα ανήκουν στον ίδιο Γαλαξία, Γη και Αφροδίτη ίδια γειτονιά, οπότε μιρή η παρέκλιση.Όμως η πραγματικότητα είναι σκληρή.
Αιμέ μικρή αγάπη Αιμέ
Πικρέ αβάσταχτε καημέ
Γιατί να παντρευτείς τον Μουσταφά
Να του κάνει και παιδί του καραβανά!
Ήταν αποφασισμένος , ακολουθώντας τα βήματα της καρδιάς του να επιδιώξει την εκπλήρωση των ονείρων του. Αλλά , ναι μεν τα αισθήματα, οι ιδέες ,τα συναισθήματα, τα όνειρα παίζουν βασικό ρόλο στην ζωή μας, όμως ανήκουν στην σφαίρα της ηθικής είναι απλά ατομική υπόθεση, δηλαδή πιο απλά δεν είναι εξουσία.
Εξουσία είναι το κράτος με τον στρατό, που μέσα στους τόσους στρατιωτικούς, των τόσων κλάδων και ειδικοτήτων έχει, που να μην έσωνε, και στρατιωτικούς γιατρούς και μάλιστα ένας απ’ αυτούς είναι ο Μουσταφά.Άντε τώρα Φάνη γιαβρίμ να πάρεις γυναίκα από τον Μουσταφά. Μα θα μου πεις την αγαπάω και μ’ αγαπάει από παιδί.
Ναι με σε αγαπάει και την αγαπάς, αλλά που είναι το κράτος και ο στρατός της αγάπης ; Που είναι αυτή η κοινωνία , όπου τα αισθήματα θα εκφράζονται ελεύθερα, απαλλάγμένα από γάμους σκοπιμότητας, όπου γυναίκες και άντρες ελεύθεροι θα εξασκούν το βασικότερο φυσικό τους δικαίωμα της αυτοδιάθεσής τους;
Αχ γιαβρίμ Φάνη δεν γίνεται να ξαναζήσουμε τα παιδικά μας χρόνια. Όλα αλλάζουν και εμείς οι ίδιοι, οι παιδικές μνήμες και οι παραδόσεις, τα όνειρα εκπληρωμένα και ανεκπλήρωτα τροφοδοτούν τα αισθήματα μας, το σχολείο της ζωής πλουτίζει την πείρα μας, κουρντίζει την λογική μας.Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να βλέπουμε καλό κινηματογράφο. Μας προβληματίζει και αφήνει ωραία γεύση αλατοπίπερο και κανέλα. Ας ζήσουμε το παρόν αφήνοντας στα παιδιά και τα εγγόνια μας τις γευστικές αναμνήσεις, το έχουν ανάγκη στην καταναλωτική μεν, αλλά άχρωμη και άγευστη και άοσμη εποχή που ζούμε.
Γ.Α ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ
«Πολίτικη Κουζίνα»
του Τάσου Μπουλμέτη με τους: Γιώργο Χωραφά , Ιεροκλή Μιχαηλίδη , Ρένια Λουιζίδου , Στέλιο Μάινα , Τάσο Μπαντή.
Μουσική : Ευανθία Ρεμπούτσικα.
